Türkiye'de Matbaa

Türkiye’de ilk matbaa İstanbul’da museviler tarafından açıldı. (1493 veya 1504) Matbaa makinelerini ve harflerini, İspanya’daki engizisyon yüzünden Osmanlı İmparatorluğu’na sığınan Samuel ve David Nahmias adlı iki kardeş getirmişlerdi.

İstanbul’da ikinci matbaayı, Abgar Tıbir adlı Sivas’lı bir ermeni, Karagümrük’teki bir kilisede kurdu. (1567)

Daha sonra 1627′de Nikodemos Metaksas adlı rum bir rahip yeni bir matbaa kurdu.

İlk Türkçe kitabı basan Türk matbaası, İbrahim Müteferrika ve Sait Mehmet Çelebi tarafından İstanbul’da açıldı (1727).

1797′de kapanışına kadar geçen 64 yıllık süre içerisinde, halkın “basmahane” dediği matbaada toplam 24 kitap basıldı.

İkinci Türk matbaası 1796′da devlet tarafından Hasköy’deki Mühendishane’de açıldı.

Bu iki matbaayı Üsküdar’da Harem iskelesi yokuşu başında, Boyacı Hanı’nda kurulan matbaa izledi (1802).

Daha sonra, Takvim-i Vekayi’nin basılması amacıyla Takvimhane-i Amire adını taşıyan dördüncü bir matbaa açıldı (1 Kasım 1831).

Türk basım sanayisinin batı düzeyine çıkmasında Ebüzziya Tevfik’in 1881′de Matbaa-yi Ebüzziya adıyla kurduğu matbaa önemli rol oynadı. Matbaa-yi Ebüzziya’da 1882-1900 arası 450, 1900-1913 arası bir bölümü Avrupa’daki örneklerinden de nitelikli 185 kitap basıldı.

II. Meşrutiyet’e kadar (1908) Türkiye’deki matbaalarda yazılar elle diziliyor, baskı makineleri de kol gücü ile çalıştırılıyordu. Bu tarihten sonra elektrikle işleyen baskı ve dizgi makineleri Türkiye’ye gelmeye başladı ve tipo baskı makinelerinin sayıları çoğaldı.

Balkan savaşları ile cumhuriyetin ilanına kadar geçen süre (1911-1923) Türk basım sanayisi için durgunluk dönemi oldu.

Yeni harflerin kabûlünü (1928) izleyen günlerde basım işleri kısa bir duraklamadan sonra yeniden gelişimini sürdürdü.

1970′lerden sonra İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere Anadolu’nun birçok merkezinde matbaacılıkta elektronik dizgi ve ofset makinelerin kullanımı yaygınlaştı.

• < Önceki
• Sonraki >